تاسیسات صنعتی چیست ؟

تاسیسات صنعتی به همه‌ی اجزاء و تجهیزات فیزیکی و سیستم‌های مورد نیاز برای اجرای فرآیندهای تولیدی و صنعتی در یک واحد تولید یا کارخانه اشاره دارد. این تجهیزات و سیستم‌ها شامل تمامی سازه‌ها، دستگاه‌ها، تاسیسات الکتریکی، مکانیکی، پنوماتیکی، هیدرولیکی، نورپردازی، تهویه، سیستم‌های انرژی و سوخت، سیستم‌های اطفاء حریق، ابزارهای کنترل و اندازه‌گیری و دیگر اجزاء مورد نیاز برای فعالیت‌های تولید و تولیدی در یک محیط صنعتی می‌شود.

تاسیسات صنعتی در هر صنعت خاص، از تجهیزات و سیستم‌های مختلفی تشکیل شده است که به طور کلی برای انجام فرآیندهای تولیدی، تامین منابع مورد نیاز مانند انرژی، آب، گاز و مواد اولیه، بهبود کیفیت و کنترل فرآیندها، انتقال و انبار آوری محصولات، تهویه محیط و ایمنی کارکنان و تجهیزات استفاده می‌شود. به طور کلی، تاسیسات صنعتی برای بهبود کارایی و عملکرد تولید، کاهش هزینه‌ها، حفاظت از محیط زیست و ایجاد شرایط ایمنی در محیط کار تأسیس می‌شود.

انواع تاسیسات صنعتی

تاسیسات صنعتی بسیار گسترده است و بسته به نوع صنعت و فرآیندهای مرتبط با آن، تجهیزات متفاوتی را در بر می‌گیرد. اما در توضیح عمومی، می‌توان انواع مختلف تاسیسات صنعتی را به شرح زیر ذکر کرد:

1. تاسیسات الکتریکی: این تاسیسات شامل تجهیزات و سیستم‌های مرتبط با توزیع و کنترل برق در واحدهای صنعتی می‌شود، از جمله:

– تابلوهای برق
– ترانسفورماتورها
– سیستم‌های اتوماسیون و کنترل

2. تاسیسات مکانیکی: شامل تجهیزات و سیستم‌های مرتبط با فرآیندهای مکانیکی مانند:

– پمپ‌ها
– مبدل‌های حرارتی
– کمپرسورها
– توربین‌ها

3. تاسیسات هیدرولیک و پنوماتیک:شامل سیستم‌ها و تجهیزاتی است که با استفاده از مایعات یا گازها فشاری اعمال می‌کنند.

4. تاسیسات تهویه و تبرید: شامل سیستم‌های تهویه مطبوع، سیستم‌های تبرید صنعتی، و سیستم‌های حرارتی.

5. تاسیسات پایپینگ: شامل شبکه‌های لوله‌کشی برای انتقال مواد مایع یا گازی.

6. تاسیسات اطفاء حریق: شامل سیستم‌ها و تجهیزاتی که به منظور جلوگیری از شروع یا اطفاء حریق استفاده می‌شود.

7. تاسیسات ایمنی: از جمله سیستم‌های اعلام حریق، سیستم‌های تشخیص گازهای خطرناک، سیستم‌های ایمنی فشار و …

8. تاسیسات انرژی: مانند سیستم‌های تامین و توزیع انرژی، سیستم‌های ژنراتور و تجهیزات مرتبط با انرژی‌های نو.

9. تاسیسات فاضلاب و آب: شامل سیستم‌های تصفیه فاضلاب صنعتی، سیستم‌های تهیه و توزیع آب صنعتی.

10. تاسیسات انتقال و انبار کردن:مانند نوار نقاله‌ها، اسکله‌های بارگیری و تخلیه، و انبار‌های مختلف برای مواد اولیه و محصولات نهایی.

هر یک از این تاسیسات برای نیازهای خاصی طراحی و استفاده می‌شود و بسته به نوع صنعت و فرآیندهای آن، ممکن است ترکیب و تنوع آن‌ها تغییر کند.

تاسیسات الکتریکی

تاسیسات الکتریکی به تمامی سیستم‌ها، تجهیزات، و اجزای مرتبط با توزیع، کنترل و استفاده از انرژی الکتریکی در یک محیط، چه صنعتی و چه غیرصنعتی، اشاره دارد. این تاسیسات از تولید انرژی تا استفاده از آن در دستگاه‌ها و واحدهای مختلف از طریق شبکه توزیعی و سیستم‌های کنترلی متنوع فرآیند را کنترل می‌کند. بخش‌های اصلی تاسیسات الکتریکی شامل:

1. تجهیزات تولید انرژی:مانند ژنراتورها و توربین‌ها.

2. ترانسفورماتورها:دستگاه‌هایی که برای تغییر ولتاژ انرژی الکتریکی استفاده می‌شوند.

3. تابلوهای برق:این تابلوها به منظور توزیع و کنترل برق به بخش‌های مختلف استفاده می‌شوند. آنها شامل قطعاتی مانند کلیدها، فیوزها، رله‌ها، و دیگر اجزاء کنترلی هستند.

4. کابل‌ها و مسیرهای کابلی:برای انتقال انرژی الکتریکی از منبع به مصرف‌کننده‌ها.

5. سیستم‌های اتوماسیون: از جمله PLCها، سیستم‌های SCADA، و اجزای کنترلی دیگر که فرآیندهای الکتریکی را اتوماتیک می‌کنند.

6. تجهیزات حفاظتی:مانند رله‌های حفاظتی، فیوزها، و کلیدهای حفاظتی که در مواقع آسیب‌پذیری یا خطر ولتاژ بالا یا جریان غیر عادی فعال می‌شوند.

7. تجهیزات اندازه‌گیری و کنترل:مانند ولت‌مترها، آمپرمترها، واحدهای اندازه‌گیری انرژی، و دیگر تجهیزاتی که اطلاعات وضعیت فعلی سیستم را نمایش می‌دهند.

8. تجهیزات ارتباطی:به منظور ارتباط میان اجزاء مختلف تاسیسات، مانند مودم‌ها، سوئیچ‌ها، و دیگر تجهیزات ارتباطی.

9. سیستم‌های برق اضطراری:مانند باتری‌ها، ژنراتورهای اضطراری، و سیستم‌های UPS که در مواقع قطع برق فعالیت می‌کنند.

10. سیستم‌های ارت و زمین: برای اطمینان از ایمنی کلی سیستم و جلوگیری از آسیب‌های ناشی از جریان‌های گمشده.

تاسیسات مکانیکی

 

تاسیسات مکانیکی به مجموعه‌ای از تجهیزات، دستگاه‌ها و سیستم‌های مکانیکی اشاره دارد که در محیط‌های مختلف، از جمله ساختمان‌ها، کارخانه‌ها، و سایر واحدهای صنعتی برای انجام فرآیندهای مختلف و ایجاد راحتی و ایمنی استفاده می‌شود. انواع تاسیسات مکانیکی شامل:

1. سیستم‌های گرمایش، تهویه و تبرید (HVAC): این سیستم‌ها برای کنترل دما و رطوبت در ساختمان‌ها و محیط‌های صنعتی طراحی شده‌اند.

2. پمپ‌ها:برای انتقال مایعات در محیط‌های مختلف، مانند آب، نفت، و مایعات شیمیایی.

3. کمپرسورها: برای افزایش فشار گازها و هوا در فرآیندهای مختلف صنعتی استفاده می‌شوند.

4. مبدل‌های حرارتی:جهت انتقال حرارت بین دو ماده مختلف، بدون اینکه مواد با یکدیگر تماس مستقیم داشته باشند.

5. سیستم‌های فشار: شامل وسایل و تجهیزات مورد استفاده برای فرآیندهای تحت فشار، مانند بویلرها، مخازن فشاری، و اتوکلاو‌ها.

6. تجهیزات انتقال حرکت:مانند گیربکس‌ها، نوار نقاله‌ها، و وسایل دیگری که به منظور انتقال یا تغییر حرکت در سیستم‌های مکانیکی استفاده می‌شوند.

7. سیستم‌های فیلتراسیون: برای جداسازی ذرات جامد از گازها یا مایعات.

8. سیستم‌های برودتی: شامل چیلرها، برج‌های خنک‌کننده و سیستم‌های دیگر برای تولید و توزیع برودت در فرآیندهای صنعتی.

9. سیستم‌های خنک‌کننده و برودتی:جهت خنک کردن ماشین‌آلات و تجهیزات صنعتی به منظور افزایش عمر مفید و کارایی آنها.

10. سیستم‌های تامین آب و فاضلاب: برای تامین، توزیع و دفع مایعات در ساختمان‌ها یا واحدهای صنعتی.

11. تجهیزات ایمنی مکانیکی: مانند ولوهای ایمنی، دستگاه‌های حفاظتی فشار و …

تاسیسات هیدرولیک و پنوماتیک

 

تاسیسات هیدرولیک و پنوماتیک به سیستم‌ها و تجهیزاتی اشاره دارد که به ترتیب از مایعات (معمولاً روغن) و گازها (معمولاً هوا) برای انتقال قدرت و کنترل حرکت‌ها استفاده می‌کنند.

تاسیسات هیدرولیک:

1. منابع قدرت: پمپ‌های هیدرولیک که فشار را در سیستم ایجاد می‌کنند.
2. ماشین‌آلات کنترلی:ولوها، رگولاتورها و مدولاتورها که فشار، جریان و جهت جریان را کنترل می‌کنند.
3. موتورها و سیلندرها:تجهیزاتی که قدرت هیدرولیک را به حرکت مکانیکی تبدیل می‌کنند.
4. روغن و مخازن:شامل فیلترها، خنک‌کننده‌ها، و مخازن.
5. لوله‌ها و اتصالات:برای انتقال مایع از یک قسمت به قسمت دیگر سیستم.

تاسیسات پنوماتیک:

1. منابع قدرت:کمپرسورها که فشار هوا را ایجاد می‌کنند.
2. ماشین‌آلات کنترلی: ولوها، رگولاتورها، و مدولاتورها که فشار، جریان، و جهت جریان هوا را کنترل می‌کنند.
3. سیلندرها و موتورهای هوایی: تجهیزاتی که قدرت پنوماتیک را به حرکت مکانیکی تبدیل می‌کنند.
4. تجهیزات ذخیره‌سازی: مخازن فشرده هوا.
5. لوله‌ها، شیلنگ‌ها، و اتصالات: برای انتقال هوا از یک قسمت به قسمت دیگر سیستم.
6. فیلترها، خنک‌کننده‌ها، و مرطوب‌کننده‌ها: برای حفظ کیفیت هوا.

هیدرولیک و پنوماتیک هر دو برای انتقال قدرت در فرآیندهای صنعتی و تجهیزات استفاده می‌شوند، اما تفاوت‌هایی از جمله دامنه فشار کاری، قدرت انتقالی، و دقت و کاربردها وجود دارد. هیدرولیک معمولاً برای بارهای سنگین‌تر و کاربردهایی با نیاز به فشار بالا و دقت بیشتر استفاده می‌شود، در حالی که پنوماتیک اغلب در کاربردهایی با حجم هوای بیشتر و بار کم‌تر به کار می‌رود.

تاسیسات تهویه و تبرید

تاسیسات تهویه و تبرید، که با نام مخفف HVAC (Heating, Ventilation, and Air Conditioning) نیز شناخته می‌شود، به مجموعه‌ای از سیستم‌ها و تجهیزات اشاره دارد که برای تنظیم دما و کیفیت هوای داخلی در ساختمان‌ها، کارخانه‌ها و سایر محیط‌ها طراحی شده‌اند.

گرمایش (Heating):

کوره‌ها: اغلب با استفاده از گاز، الکتریسیته یا سوخت‌های جامد مانند چوب کار می‌کنند

پمپ‌های حرارتی: جابجایی حرارت بین دو محیط (داخلی و خارجی) برای گرمایش یا سرمایش.

دستگاه‌های گرمایش مستقیم:مانند پرتاب‌کننده‌های حرارتی با استفاده از گاز.

سیستم‌های گرمایش مرکزی: با استفاده از بخار یا آب گرم جهت گرمایش محیط‌های بزرگ.

تهویه (Ventilation):

تهویه طبیعی: بهره‌برداری از باز شدن پنجره‌ها، درب‌ها و سایر فضاهای باز.
تهویه مکانیکی:استفاده از فن‌ها و سیستم‌های کانال برای جابجایی هوا.
تهویه مطبوع:جهت تأمین هوای تازه با کنترل دما و رطوبت.
فیلترها:برای حذف ذرات و آلاینده‌ها از هوا.

سرمایش (Air Conditioning):

واحدهای سرمایش مرکزی: تبرید محیط‌های بزرگ و متعدد.
واحدهای پنجره‌ای:سرمایش فضاهای محدود.
پمپ‌های حرارتی:در حالت سرمایش، حرارت را از داخل به خارج منتقل می‌کنند.
واحدهای سقفی یا دیواری:برای محیط‌هایی که نیاز به نصب مرکزی ندارند.
چیلرها:برای تبرید آب جهت استفاده در سیستم‌های سرمایش مرکزی.

کنترل و اتوماسیون

ترموستات‌ها: برای کنترل دما.
سیستم‌های اتوماسیون ساختمان: کنترل هوشمند تمامی تجهیزات HVAC.
حسگرها و رگولاتورها:برای اندازه‌گیری و کنترل دقیق وضعیت‌های مختلف مانند دما، فشار و رطوبت.
تبرید صنعتی:استفاده از دستگاه‌های تبرید بزرگ‌تر و قوی‌تر برای فرآیندهای صنعتی که نیاز به دماهای پایین دارند، مانند تبرید مواد غذایی، فرآورده‌های شیمیایی و دارویی.
رطوبت‌زدایی و مرطوب‌سازی: برای کنترل سطح رطوبت در محیط‌ها.

تبرید صنعتی

تبرید صنعتی به فرآیندها و سیستم‌هایی اشاره دارد که برای ایجاد دماهای پایین در محیط‌ها و واحدهای صنعتی به کار می‌رود. در زیر به برخی جنبه‌های کلیدی این موضوع پرداخته شده است:

1. آشنایی:
   تبرید صنعتی اغلب در صنایعی مورد استفاده قرار می‌گیرد که نیاز به دماهای پایین برای فرآیندهای خود دارند، از جمله ذخیره‌سازی مواد غذایی، تولید دارو، فرآیندهای شیمیایی و موارد دیگر.
2. تجهیزات:

• چیلرها: دستگاه‌هایی که برای تبرید مایعات (معمولاً آب یا محلول‌های مبادله حرارتی) به کار می‌روند.
• کمپرسورها: قلب سیستم‌های تبرید که گازهای مبرد را فشرده می‌کنند.
• مبدل‌های حرارتی: جهت جابجایی حرارت بین محیط‌ها.
• ترموستات‌ها و کنترل‌ها: برای نظارت و تنظیم دما.

1. گازهای مبرد:
   گازهای مختلفی مانند آمونیاک، دی‌اکسید کربن، فرون‌ها و هیدروکربن‌ها در تبرید صنعتی استفاده می‌شوند. انتخاب گاز مبرد بستگی به نوع کاربرد و محدودیت‌های محیطی و اقتصادی دارد.
2. کاربردها:

• ذخیره‌سازی مواد غذایی: حفظ فرآورده‌های مواد غذایی در دماهای پایین تا زمان مصرف.
• صنعت داروسازی: تولید و ذخیره‌سازی داروها در شرایط مخصوص.
• صنایع شیمیایی: کنترل دمای فرآیندهای شیمیایی.
• صنایع نفت و گاز: فرآیندهای جداسازی و تصفیه.

1. مسائل محیط‌زیستی:
   برخی از گازهای مبرد، مانند فرون‌ها، می‌توانند به لایه ازون زیان برسانند یا به گرمایش جهانی کمک کنند. به همین دلیل، جهانیاً تلاش‌هایی در جهت استفاده از گازهای مبرد جایگزین و کم آسیب برای محیط‌زیست در حال انجام است.
2. امنیت و ایمنی:
   تبرید صنعتی می‌تواند خطرات خاصی داشته باشد، خصوصاً زمانی که با گازهای مبردی مانند آمونیاک کار می‌شود. به همین دلیل، رعایت استانداردهای ایمنی و آموزش مناسب پرسنل بسیار مهم است.

منابع:

انجمن صنعت تاسیسات ایران

http://www.ishrai.net